YAZI DİZİSİ 3 - KUBİLAY HAN - 3

#KubilayMuhammetÖzdemir Yazdı:

Kubilay Han’ın Projeleri ve Son

Ayrıca Kubilay Han devlet idaresinde de değişiklikler yapmıştır. Yine Ordu da bir takım düzenlemelere giderek 1263’te Askeri işler Dairesini kurmuştur. Maliye politikasında da değişikliklere giden Kubilay Han’ın en dikkat çekici hususu ise kağıt paranın kullanılmaya başlanması olmuştur. Buna ilaveten ticarete önem vermiş ve uluslararası ticareti teşvik etmiştir. Kubilay Han sosyal yapıyı da düzenlemiştir. Ayrıca Posta teşkilatını daha da hızlandırmıştır. Bununla Eğitime de önem veren Kubilay Han 20.166 ilkokul açmış ve burada ağır klasik Çince metinler ile yararlı olmayan bilgileri ezberletmek yerine, kendi yerel diyalektlerinde eğitim verilmesi ve daha etkin tarım yapılmasının yolları öğretilmesi prensibi esas alınmıştır. Eğitim konusunda atılan bu adımlar, eksiklikleri bir yana, sadece eğitimde fırsat eşitliği açısından Kubilay Han’ın tarihsel rolüne önemli bir örnek olmuştur. (Gaye Yavuzcan, Kubilay Han Nesillerin Atası, Selenge Yayınları, İstanbul 2021, s. 85 - 100.)

Kubilay Han’ın ilkokullar açtırarak daha etkin tarım yapılmasının yolları öğretilmesi Türkiye’de 17 Nisan 1940’da kurulan Köy Enstitüleri Projesinin belki Türkiye’de ilkokul öğretmeni yetiştirme kısmına değil ancak öğrencilere tarım yapılmasının yolları öğretilmesi konusunda bir benzerlik olduğu görülmektedir.

Çünkü 1940 yılından itibaren tarım işlerine elverişli geniş arazileri bulunan veya bu gibi yerlerin yakınlarına Köy Enstitüleri açılmıştır. 1940 – 1946 yılları arasında köy enstitülerinde 15.000 dönüm tarla tarıma elverişli hale getirilmiş ve üretim yapılmıştır. (“Köy Enstitüsü”, https://tr.wikipedia.org/wiki/K%C3%B6y_enstit%C3%BCs%C3%BC, Erişim Tarihi: 11.07.2021)

Kubilay Han, Moğol mirasını korurken belli başlı Çin uygulamalarını reddetmeyen ve evrenselliğe ulaşma çabası gösteren bir kültürel siyaset çizmede hayranlık uyandıracak kadar başarılı olmuştur. Dini hoşgörüsünün yanında farklı kişilere de farklı davranmıştır. Çinlilere karşı sanatların ve zanaatların hamisi rolünde olmuştur. Bazı Çinli ressamları, çömlekçileri ve diğer zanaatkârları desteklemiştir. Topraklarının geri kalanında yaşayanlara karşı kucaklayıcı bir tavır göstermiştir. (Morris Rossabi, a.g.e., s.170-171.)

Kubilay Han eşi Çabi’nin ölmesi ardından en sevdiği oğlu Jingim’in de ölmesiyle sarsılmıştır. Bu nedenle kımızla birlikte kuzu etini de bolca tüketmiştir. Ömrünün son yıllarında sadece kilo almakla kalmamış, başka hastalıklarla birlikte gut hastalığı nedeniyle de sıkıntılı günler geçirmiştir. 1294 yılında seksen yaşındayken hayatını kaybetmiştir. Gömüldüğü yer de bir sır olarak gizlenmiştir. Kubilay Han’ın ölümü imparatorluk zirvedeyken gerçeklemiştir. Ondan sonra gelen kimse onun başarısını yakalayamamıştır. Yuan Hanedanı devrilip, 1368’de Ming Hanedanını kuran T’ai-tsu, Yuan dönemini saygıyla anmıştır. Hatta Nanking’deki sarayında yaptırdığı Song, T’ang, Sui ve Han hükümdarlarının heykellerinin yanında Kubilay Han’ın heykeline de yer verilmiştir. Gök’ün Çin’e hâkim olması için Kubilay Han’ı seçtiğini belirtmiş ve bir bakıma Kubilay Han’ın kurduğunu Yuan Hanedanının meşruiyetini kabul etmiştir. (Gaye Yavuzcan, a.g.e., 115-120.)

Sonuç olarak Kubilay Han, Moğol tarihinin en büyük hükümdarlarından birisi olduğu ve Çinlileşme iddialarının yersiz olduğu tespit edilmiştir.